2014

De PUG-prijs 2014 voor Dr. Clara (C.) Rasterhoff

Doctor Clara Rasterhoff ontvangt de dissertatieprijs 2014 van het Provinciaal Utrechts Genootschap voor haar originele bijdrage aan de geschiedschrijving van kunst en cultuur tijdens de Gouden Eeuw. Met namen van schilders als Rembrandt, Hals en Vermeer, maar ook die van uitgeverij Elsevier, vormt de 'creatieve industrie' van die periode nog altijd een van de sterke onderdelen van Nederlands internationale reputatie. Niet voor niks bezocht president Obama bij zijn recente bezoek aan Nederland het Rijksmuseum en bestaat er een gerede kans dat zijn uitspraak "I love Rembrandt" op meer berustte dan alleen de influistering van zijn pr-adviseurs.

De reizende tentoonstelling van Hollandse meesters uit het Mauritshuis leidde vorig jaar in Japan tot de best bezochte tentoonstellling uit de wereldgeschiedenis.

Over kunst en cultuur van de Gouden Eeuw zijn de spreekwoordelijke boekenkasten volgeschre­ven. In haar dissertatie is dr. Rasterhoff er desondanks in geslaagd om een Zij concentreert zich daarbij op de twee genoemde elementen van die creatieve industrie: de boekuitgeverij innovatieve analyse te presenteren van de creatieve industrie in Nederland in deze periode. en de productie van schilderijen. Met behulp van een sociaal-wetenschappelijke begrippenapparaat lukte het haar om een veel beter beeld te geven van de factoren die bijdroegen aan de ontwikkeling van twee van de belangrijkste cultuurproducten uit de juist ook omwille van die creatieve producten bekendste periode uit de Nederlandse geschiedenis.

Zij laat bij voorbeeld zien dat de specifieke structuur van de Randstad - waarin een groot aantal middelgrote steden die door hun kleine onderlinge afstand zowel eikaars partners als concur­renten waren - een wezenlijke bijdrage leverde aan de ontwikkeling van de creatieve industrie. Ook kan zij de interactie tussen immigranten en inheemsen in de opkomst van de Gouden Eeuw veel beter duiden dan eerdere onderzoekers, die zich op algemene indrukken baseerden. Kort gezegd waren immigranten in veel gevallen wezenlijk als eerste aanjagers, maar speelden na die beginfase juist lokale kunstenaars en boekverkopers de hoofdrol bij het uitbouwen van het schilderbedrijf en de uitgeverij. In plaats van de algemene indrukken uit de oudere literatuur presenteert Rasterhoff systematisch verzamelde en geanalyseerde kwantitatieve gegevens. Dankzij die kwantitatieve gegevens wordt ook veel duidelijker dan voorheen dat, voor zover het de creatieve industrie betreft, de Gouden Eeuw niet honderd jaar duurde, maar slechts enkele tientallen, tussen ruwweg 1620 en 1670.

Een vernieuwende bijdrage van dit proefschrift is ook het gebruik van het begrip Industriële levenscyclus' ter verheldering van de waargenomen ontwikkelingen. De onderverdeling van de Gouden Eeuw in periodes die worden aangeduid als start, groei, volwassenheid en stagnatie verhelderen de interne en externe factoren die bijdroegen aan groei, bloei en neergang van de creatieve industrie. Daarmee heeft de schrijfster een heleboel verschijnselen die tot nu toe afzonderlijk geobserveerd waren, kunnen onderbrengen in een samenhangende beschrijving van de ontwikkeling van de schilderkunst en de uitgeverij in de Republiek in de 17e en 18e eeuw. Dit proefschrift is geschreven door een historica, maar moest ook kunsthistorici en letterkun­digen kunnen overtuigen. De positieve reacties uit die andere disciplines wijzen erop dat de auteur daarin overtuigend is geslaagd. Daarmee is dit proefschrift ook een fraai voorbeeld van de vruchtbaarheid van een interdiscipinaire werkwijze. Dit proefschrift heeft aanzienlijke risico's genomen in termen van interdisciplinariteit, methode en data. De opbrengst is een baanbrekend werk.

Hier kunt u de laudatio downloaden